Elke ruiter wil ooit zijn eigen paard. Bij de meeste sportdisciplines zijn kwaliteit en prijs gemakkelijk vast te stellen. Voor de aankoop van een paard, een levend wezen, ligt dit een stuk moeilijker. Het ideale paard bestaat niet. Daarom deze tips en adviezen.
Paarden zijn nobele en loyale dieren. Ik kan het niet genoeg benadrukken. Toch bestaat er nog altijd veel gesjacher. Dit artikel is er om je te helpen een goede keuze te maken. We hebben het over de factoren die de kwaliteit van een paard bepalen.
Tracht vooreerst een paard te zoeken dat het dichtst aansluit bij je wensen, je karakter en je rijvaardigheden. Een verkeerde keuze schaadt zowel jou als ruiter als het paard. Je zelfvertrouwen en je geld verdwijnen als sneeuw voor de zon.
Het uitzicht van het paard: ras, bouw, geslacht, kleur.
De keuze van ras, bouw en kleur worden grotendeels bepaald door je eigen voorkeur. Al spelen je lengte, gewicht en je rijvaardigheid een grote rol. Een reus van een vent zit comfortabeler op een groot paard. Een dame verkiest wellicht een iets kleiner paard. Het ene ras is beter geschikt voor dressur en springen, het andere meer voor rennen en uithouding.
Sommige rassen staan bekend om hun temperament en wispelturigheid en zijn dus niet geschikt voor een beginnende ruiter.
Hengsten zijn uitdagender en vragen een deskundige kordate aanpak. Merries zijn al eens humeurig als ze hengstig zijn en moeten met het nodige geduld behandeld worden. Wijzelf kozen om deze redenen tweemaal voor een ruin omdat een ruin over het algemeen wat rustiger is.
De kleur en de aftekeningen van een paard kunnen bepalend zijn. Ons eerste paard Igor had aan de achterbenen witte sokken. Deze aftekeningen zijn gevoeliger voor de aandoening mok. Bij Igor was dat het geval. Het bezorgde hem heel wat last en de behandeling ervan kostte ons behoorlijk wat geld.
Schimmels en paarden met witte benen of sokken, zouden gevoeliger zijn voor allerlei huidaandoeningen. Bij onze zoektocht naar een tweede paard, wilden wij een paard zonder witte aftekeningen. Ultimo heeft 4 zwarte voeten. Hij is nu 15 jaar bij ons en hij had nog nooit last van mok.
Let op de bouw van het paard in stilstand. Laat het paard rijden door de ruiter die het gewoon is. Rijd zelf ook met het paard. Zo voel je het best of je goed zit. Is het paard niet te groot, te breed, te smal, te nerveus, te schrikachtig enz.
Het karakter van het paard
Het karakter, temperament en de manieren van het paard zijn enorm belangrijk. Een paard dat rustig is in het hoofd, is onbetaalbaar. Dergelijke paarden zijn vaak leergierig, hebben een gezonde werklust en zijn een droom in de omgang.
Het karakter van het paard moet bij je passen. Er moet een klik zijn. Jij moet het paard vertrouwen en het paard moet jou vertrouwen. Het is de combinatie ruiter-paard die het moet doen. In wat je ook van plan bent, het is niet jij alleen, niet je paard alleen, maar jullie beiden samen die de juiste prestaties moeten leveren.
Een zenuwachtig paard heeft een moedige ruiter nodig die het tot rust kan brengen. Een angstig paard heeft een leider nodig die het vertrouwen kan geven. Ben je als beginnende ruiter zelf nog nerveus of angstig, kies dan zeker voor een rustig paard. Ben je gevorderd en van het avontuurlijke type, kies dan gerust een levendig en temperamentvol paard.
Onthoud dat de meeste paarden perfect de gemoedstoestand van hun leider aflezen en zich er meestal ook naar gedragen. Werk er beiden aan. Grondwerk is daarvoor een uitstekende oplossing.
Tracht dus bij de aanschaf een zo volledig mogelijke beeld te krijgen van het paard. Informeer bij de eigenaar naar de karaktertrekken, de gedragingen in verschillende situaties, de eigenaardigheden of onhebbelijkheden van het paard. Geen enkel paard is ideaal. Het is dus geen taboe om naar gebreken te polsen.
Gun het paard na aanschaf de nodige tijd om zich aan jou en de nieuwe omgeving aan te passen. Paarden zijn emotioneel zeer gevoelig. Elke keer als ze veranderen van eigenaar is dat voor hen a.h.w. een kidnapping. Een paard kan daardoor depressief of opstandig zijn. Met geduld, liefde, een goede verzorging en dagelijkse omgang, bereik je enorm veel. Weet dat je er zoveel voor terug krijgt. Ga ervan uit dat het een jaar kan duren vooraleer je een stevige vertrouwensband en wederzijds respect hebt bereikt!
Aan de ogen en de stand van de oren van het paard kan je al iets van het karakter aflezen. Zij weerspiegelen vaak of het om een vriendelijk, schrikachtig of angstig paard gaat. Een paard met een rustige blik dat aan je komt snuffelen, oren vooruit, is een goed teken. Met een paard dat zich terugtrekt, de hoogte ingaat, snuift en briest, de oren achteruit, is het oppassen geblazen.
Toch is snel het karakter van een paard leren kennen moeilijk. Misschien gedraagt het paard zich bij jou totaal anders dan bij de vorige eigenaar. Vraag indien mogelijk bij de aankoop om het paard een week op proef te mogen rijden om zo het karakter te leren kennen. Bedenk wel dat je dan de volle verantwoordelijkheid draagt over het paard. Je zal kosten hebben voor voeding, stalling en eventueel zelfs voor dierenarts of hoefsmid als er iets fout loopt. Maak dus vooraf duidelijke afspraken!
De leeftijd van het paard
De leeftijd van het paard speelt uiteraard een rol bij de aankoop. Wil je onmiddellijk met je paard rijden dan is de aankoop van een veulen geen optie. Anderzijds zal de band die je hebt met een paard dat je zelf als veulen hebt verzorgd en grootgebracht, veel dieper en intenser zijn.
Een jong paard moet nog enorm veel leren en vraagt dus de nodige kennis en een deskundige aanpak qua scholing en training. Een beginnende ruiter kiest het best niet voor een ‘groen’ paard.
Wie wedstrijden wil rijden, kiest een paard van 5 à 7 jaar. Deze paarden zijn voldoende getraind en nog zeer fit. Wij kozen tweemaal voor een 9 jarige. Zowel Igor als Ultimo waren degelijk opgevoed, hadden al wat kilometers in de benen en waren vertrouwd met allerlei indrukken. Weet dat de normale levensverwachting van een goed gezond paard boven de dertig jaar ligt. Bij een goede verzorging kan je vele jaren genieten van je nobele vriend.
Bij oudere paarden kunnen mankementen optreden te wijten aan slijtage door het vele of zware werk. Aandoeningen aan de benen kunnen veel pijn veroorzaken bij het paard en veel geld kosten voor de eigenaar. Voor een beginnende ruiter of voor louter recreatief gebruik zijn oudere paarden dan weer beter geschikt (voor zover zonder mankementen).
Een onbeleerd of goed doorgereden paard
Schat je vaardigheden en beperkingen als ruiter eerlijk in. Koop nooit een paard dat je tijdens de proefritten niet meester bent. Een beginnende ruiter heeft meer baat bij de aanschaf van een beleerd paard. Je kan van een vriendelijk, goed gemanierd en perfect doorgereden paard enorm veel leren. Ik spreek van ondervinding.
Igor was een juweel van een paard. Een stoere bink die zijn sporen had verdiend in military. Op wandeling met andere ruiters moest hij altijd vooraan. Een plezier voor mij en een deugd voor de paarden en ruiters die volgden. Niet elk paard loopt graag vooraan want paarden zijn nu eenmaal kuddedieren die graag een leider volgen. Igor was zo’n leiderstype. Hij heeft mij als het waren leren rijden. Ook aan de hand, bij de dagelijkse verzorging, bij de hoefsmid, de tandarts of dierenarts is een rustig en gedisciplineerd paard een droom.
Ben je een gevorderde ruiter, dan beschik je allicht zelf over de vaardigheden om een jong paard paard zadelmak te maken en te trainen. Je ervaring zal het beste in je paard naar boven brengen.
Wat wil je doen met je paard? Wedstrijden rijden of recreatief rijden?
Voor een recreatie-ruiter speelt het ras en type van het paard een mindere rol. Wel het karakter, het temperament en de manieren. Kies voor een rustig paard als je van plan bent om alleen maar les te volgen of natuurwandelingen te maken. Weet dat hengsten vaak minder geschikt zijn voor buitenritten. Hij kan een hengstige merrie ontmoeten en het valt heus niet mee om een driftige hengst onder controle te houden.
Voor wedstrijden ben je beter af met de aanschaf van een jong en veelbelovend paard, stressbestendig en met een goede gezondheid. Een keuring voor de aankoop geeft zeker garanties. Hengstige merries kunnen nukkig zijn. Houd hiermee rekening als je wedstrijden wil rijden.
Welke discipline (dressuur, springen, endurance, western) wil je beoefenen?
Sommige rassen zijn voor de ene discipline beter geschikt dan voor de andere.
Een dressuurpaard moet een mooie uitstraling en elegante bewegingen hebben. Hengsten hebben beide van nature en zijn dus perfect voor dressuur, maar moeten gereden worden door een ervaren ruiter. Denk goed na vooraleer je als beginnende ruiter een hengst koopt!
Een springpaard moet sterke benen en schokbestendige gewrichten hebben voor een krachtige afsprong en een veilige neerkomst na de sprong.
Een endurancepaard moet over een enorm uithoudingsvermogen beschikken. Volbloedpaarden en Arabieren hebben dat. Voor samengestelde wedstrijden is uithoudingsvermogen en snelheid onontbeerlijk.
Westernpaarden moeten dan weer beschikken over de kracht en de souplesse om kort draaiende bewegingen uit te voeren.
Drafpaarden kunnen goede recreatiepaarden zijn, maar verwacht niet met een drafpaard een dressuur- of springparcours te winnen.
De gezondheid van het paard
Als eigenaar van een paard draag je de volle verantwoordelijkheid voor zijn gezondheid. Een paard met gezondheidsproblemen zal bij de aankoop goedkoper zijn, maar zal uiteindelijk veel meer geld kosten aan dierenartsen, onderzoeken, behandelingen en medicatie. Informeer bij de verkoper of het paard behandeld is geweest voor bepaalde aandoeningen.
Hoewel paarden er stoer en sterk uitzien, zijn het tere dieren die gemakkelijk ziek worden. Ook lichamelijke ongelukken kunnen door de kracht van het paard zelf, lelijke wonden opleveren en de eigenaar op kosten jagen. Wat ik hiermee wil zeggen is: laat je niet leiden door liefde op het eerste zicht. Voorkomen is beter dan genezen. Eens je gehecht bent aan het paard, wordt het zeer moeilijk voor jou, en misschien voor je kinderen of kleinkinderen, om er afstand van te doen.
Laat je voor de beoordeling van de gezondheid van het paard steeds bijstaan door een deskundige. Iemand die van kindsbeen is opgegroeid in de paardenwereld. Hij of zij zal je heel wat kunnen vertellen over het uiterlijk en de bewegingen van het paard. De beschrijving hieronder is gestoeld op eigen ervaring en vooral op de ervaringen van mensen die het kunnen weten.
Let op de bouw van het paard. Is alles in harmonie? Bekijk het paard voor en achter. Bevalt het totaalbeeld van het paard je, ga dan dieper in op de details. Begin bij het hoofd. Kijk in de ogen van het paard. Bij een gezond paard zijn de ogen levendig, helder en hebben een vriendelijke uitdrukking. Doffe, half gesloten of starre ogen geven aan dat een paard ziek is of pijn heeft.
De grootte van de oren moeten in evenredigheid zijn met de grootte van het hoofd. Een vriendelijk paard draagt zijn oren naar voor gericht. De oren reageren zeer attent op ieder geluid.
De neus mag niet bol staan anders spreekt men van een ramsneus. Voor sommige mensen is dat geen probleem, voor andere wel. Een gezond paard heeft droge openstaande neusgaten die in stilstand nauwelijks bewegen. Bij arbeid bewegen ze regelmatig op en neer. Is er neusvloei zichtbaar dan scheelt er iets.
De tanden moeten mooi op elkaar passen. Tussen de kaken van het paard bevindt zich de kaakgroef. Daarin moet je een hand kunnen steken.
Inspecteer de benen van het paard. Zij moeten koel aan voelen en geen verdikkingen vertonen. Ook de hoeven mogen niet warm aanvoelen. De voeten van het paard mogen niet naar binnen of buiten gedraaid zijn. Met het spronggewricht en de hak moet je opletten. Het paard kan spat hebben en dit is niet te genezen. Het paard zal kreupel worden.
De rug mag niet té lang zijn. De ribben niet té rond. Pompen de ribben bij de ademhaling dan kan een paard dampig zijn. Dat is niet goed. De achterhand moet goed ontwikkeld zijn. Het kruis mag niet hoger zijn dan de schoft.
De gangen van het paard
Observeer goed de gangen van het paard. Deze moeten zeer ruim zijn, dat wil zeggen dat het paard de achterbenen goed onder zich brengt.
- In stap moet het paard zijn achterbeen voorbij de voetafdruk van het laterale voorbeen plaatsen.
- In draf moeten de voorbenen ver naar voor gebracht worden.
- De galop moet ruim en sterk zijn.
Laat het paard stappen, draven en galopperen aan de longe, vrij en onder de ruiter. Pas op als een paard door een verkoper zeer kort wordt gehouden. Dat kan erop wijzen dat de eigenaar onregelmatige bewegingen tracht te verdoezelen. Vraag om het paard zowel links als rechts te laten galopperen. Lukt dit niet aan beide kanten, dan kan er een probleem zijn. In stap of in draf zijn andere onvolkomenheden zichtbaar zoals bijv. uitdraaien van het been. Laat de eigenaar alle zaken met het paard doen die hij beweert dat het paard kan. Luister of het paard tijdens de arbeid niet hoest. Kijk of het niet teveel struikelt. Laat je niet afleiden door mooie praatjes.
Wil je meer zekerheid? Laat het paard onderzoeken door een onafhankelijke dierenarts of laat een keuring doen in een dierenkliniek zoals deze van UZ Gent in Merelbeke. Dit geeft behoorlijk wat garanties op het ontdekken van verborgen of onzichtbare gebreken. De kosten zijn meestal voor de toekomstige eigenaar. Een volledig klinisch onderzoek van ons tweede paard Ultimo in 2008 in de dierenkliniek van UZ Gent, kostte ons toen € 500. Dat zal nu al een stuk hoger liggen.
Heeft het paard stalondeugden?
Een paard observeren op stal, geeft je heel wat informatie. Vraag steeds om de stal van het paard te bekijken. Die kan je een aanwijzing geven of het paard lijdt aan stalondeugden zoals kribbebijten of slaan met de achterbenen. Zie je hiervan sporen dan heeft het paard een gedragsprobleem. Veel stalondeugden zijn schadelijk voor de gezondheid van het paard en verminderen de handelswaarde. Bovendien bestaat het risico dat andere paarden ze overnemen. Een klein overzicht van de meest voorkomende stalondeugden.
Kribbebijten
Deze stalondeugd ontstaat meestal door verveling. Het paard bijt aan de voer- of drinkbak. Door met de tanden alles vast te nemen of zelfs langs de muren te schuren, slijten de tanden snel af.
Lucht- of windzuigen
Bij lucht- of windzuigen zal het paard lucht in de keel persen en doorslikken. Je hoort hierbij een klokkend geluid. Meestal hebben deze paarden een slechte spijsvertering en zijn ze vatbaarder voor koliek. Ze zien er mager uit en hebben een doffe vacht.
Weven
Weven is een stalondeugd waarbij het paard voortdurend zijn hoofd en hals heen en weer beweegt van links naar rechts. Het paard steunt hierbij om beurt op een van de voorbenen. Dit veroorzaakt vroegtijdige slijtage van de benen en gewrichten.
Kroontrappen
Bij kroontrappen probeert het paard met de ene hoef op de kroonrand van de andere hoef te rusten of te staan. Hierdoor kunnen lelijke wonden en een afwijkende groei van de hoeven ontstaan.
Mest eten
Mest eten komt voor doordat paarden een slecht samengesteld voer toegediend krijgen. Om dit tekort aan bepaalde stoffen te verhelpen, eten ze hun eigen mest op.
Likken aan metalen staldeuren of gekalkte muren
Dit wijst op een gebrek aan mineralen of kalk. Een voedingssupplement kan helpen, zeker om te voorkomen dat het paard in een volgend stadium gaat kribbebijten.
Slaan op stal
Slaan met de voor- of achterbenen kan wijzen op angst, jaloezie, frustratie of verveling. Na een tijd vindt het paard plezier in de knallen die het slaan veroorzaakt. Zoek naar de oorzaak. Laat het paard meer naar buiten, rijd er meer mee, doe er grondwerk mee zodat het zich minder verveelt. De muren afschermen met rubber kan bijkomend helpen om dit te stoppen. Het slaan door angst zal je met veel geduld moeten afleren. Slaan kan ook wijzen op ongedierte, zoals muizen of ratten.
Stukbijten van dekens
Stukbijten van dekens (eigen deken of van een paard ernaast) is een favoriete bezigheid van hengsten. Het is vooral voor de eigenaar een dure grap. Controleer regelmatig en grondig de vacht van het paard. Misschien is een huidirritatie de oorzaak.
Hoe is het paard in de dagelijkse omgang?
Een paard heeft een eigen wil en persoonlijkheid. Het ene paard reageert op stress of gevaar heel anders dan het andere. Tracht bij de verkoper te achterhalen hoe het paard zich gedraagt in verschillende situaties: op wandeling, op training, op wedstrijd, op de weide. Raak het paard aan en praat er tegen. Kijk hoe het paard reageert en probeer het te leren kennen. Vraag om het paard eens aan de hand te mogen nemen en er mee rond te stappen. Wees wel steeds voorzichtig met een vreemd paard. Paarden kunnen niet alleen vooruit en achteruit slaan, maar ze kunnen ook gemene trappen zijwaarts uitdelen. Een gefrustreerd paard kan je ook behoorlijk bijten.
Dit zijn enkele vragen die je kan stellen aan een verkoper van een paard:
- Hoe gedraagt het paard zich op stal?
- Laat het zich goed vangen op de weide?
- Hoe gedraagt het paard zich ten opzichte van andere paarden?
- Hoe reageert het op katten en honden?
- Hoe eet het paard? Gulzig of rustig? Gulzigheid veroorzaakt kolieken.
- Hoe gedraagt het zich ten opzichte van vreemden?
- Is het paard gewoon om vast gebonden te staan?
- Staat het paard stil bij het poetsen, opzadelen, een deken omdoen?
- Laat het zich makkelijk beslaan (warm of koud) door de hoefsmid?
- Hoe reageert het paard bij de tandarts? Kan het een slijpapparaat verdragen?
- Laat het paard zich gemakkelijk scheren?
- Laat het paard toe dat je op een trapje staat bij het trekken van de manen?
- Hoe gedraagt een paard zich tegenover een dierenarts?
- Hoe is het paard op wandeling, heeft het schrik van tractoren, landbouwmachines, fietsers, moto’s, vrachtwagens?
- Hoe reageert het paard op felle geluiden en muziek?
- Bijt of slaat het paard?
- Wil het paard gemakkelijk een trailer of vrachtwagen op?
- Gedraagt het zich in de trailer of vrachtwagen, of slaat het alles kapot?
- Gaat het bij angst in paniek aan de halster hangen en wegvluchten?
- Is het gemakkelijk te kalmeren? Hoe?
Vraag hoe de verkoper in dergelijke situaties met het paard omgaat, zowel in vrije loop, aan de hand of onder het zadel. Vraag wat het paard tijdens het berijden wel en niet kan hebben, welk bit het prefereert, verdraagt het de sporen of het zweepje enz.
Al deze informatie verschaft je een uitstekende basis voor de omgang met je paard, de opbouw van een goed wederzijds vertrouwen en een oprechte eerlijke verstandhouding met je paard.
Tip: maak vooraf thuis een lijstje met al deze vragen. Overloop ze tijdens het gesprek met de verkoper.
En nu? Is het tijd voor een goed boek (paperback of e-book).
Klik op de afbeeldingen voor meer info.
